موضوع: شخصيت پېـــژنـــدنــه

لیکنه: دوکتور رحمت الله پښتون

دنده: د اقتصـاد پــوهنځـی اســتاد

میرویس نیکه لوړو زده کړو مؤسسه

(د کامندانو او استادانو د مقالو برخه)

په ورځني ژوند کي د شخصیت اصطلاح په ډېره آزاده توګه د خلکو لخوا کارول کیږي چي مختلفي ماناوي لري. ځيني خلک د بدن ظاهري بڼي ته اشاره کوي لکه قد، وزن، رنګ، د بدن جوړښت، جامې، غږ او نور، ځيني نور بیا د فکري ځانګړتیاوو لکه هوښیارتیا، فعالیت، د وینا طریقه، فکر او استدلال وړتیا او داسي نور.

دې ته د ټولنيزو ځانګړنو په توګه هم ويل کيږي لکه ټولنيزتوب، سخاوت، مهربانۍ، احترام او داسي نور، د دې ځانګړتياوو پر بنسټ خلک د پياوړي يا کمزوري شخصيت، ښه او بد شخصيت او داسي نور قضاوت کوي. په دې توګه، موږ ټول د هغه خلکو په اړه د شخصیت قضاوت کوو چي موږ یې پیژنو. د خپل ځان د پوهیدو لویه برخه د دې احساس رامینځته کول دي چي زموږ د شخصیت ځانګړتیاوي څه دي. موږ حتی د هغو خلکو شخصیتونو په اړه تاثیرات جوړوو چي موږ یې نه پیژنو مګر يوازي مو لوستلي دي.

د شخصیت اصطلاح د لاتیني کلمې "persona" څخه اخیستل سوې - معنی "ماسک" ده. په پخوانیو وختونو کي، د ډرامو لوبولو په وخت کي، د دوی لخوا لوبول سوي رولونو ته د ښه تاثیر ورکولو لپاره، یوناني اداکارانو ماسکونه اغوستل.

ارواپوهان د شخصیت اصطلاح کارولو ته دوام ورکوي ترڅو وښيي چي د یو شخص اصلي یا داخلي ځانګړتیاوي به د هغه ځانګړتیاو څخه توپیر ولري چي په ښکاره توګه لیدل کیږي. له همدې امله، د شخصیت تعریف او پوهیدل دومره اسانه ندي لکه څنګه چي ښکاري. په دقیق ډول د شخصیت تعریف کول خورا ستونزمن کار دی.

آیزنيک تعریف کوي چي، "شخصیت د یو شخص د برخورد، مزاج، عقل او فزیک لږ باثباته او دوامدار سازمان دی چي د چاپیریال سره د هغه ځانګړی تعدیل ټاکي."

د شخصیت په ډېرو تعریفونو کي هڅه سوې چي د فرد ټولئیز اړخ په پام کي ونیسو، په دې معنی چي ټول هغه استعدادونه، تمایلات او نور ځانګړتياوي چي په موروثي توګه هم هم تر لاسه سوي وي، چي کم او یا هم یوشان وي او يا له خلکو څخه د توپیر وړ وي د شخصيت په تعريف کي ځان ځايولای سي.

د اسلامي لارښوونو سره سم شخصيت لوړېدنه

اسلام یو جامع نظام دی چي د انسان د ژوند په ټولو برخو اغیزه کوي. په دې اړه مشهور مسلمان عالم امام حسن البنا وايي: مسلمان بايد د پياوړي بدن، ښه اخلاق او سالم فکر د ترلاسه کولو لپاره هڅه وکړي. هغه باید د ژوند کولو توان ولري، پاکه عقیده ولري، او سم عبادت وکړي. هغه باید وکولای سي خپلي غوښتني کنټرول کړي، د خپل وخت په اړه محتاط وي، په خپلو چارو کي منظم وي، او د هغه شاوخوا خلکو ته ګټور وي. دا د یو فرد په توګه د هر مسلمان دنده ده.» دا لس ټکي د اسلام له لارښوونو سره سم د فردي ودي لپاره ښه تګلاره وړاندي کوي.

رسول اکرم ص د ښه شخصيت په اړه لاندي څه فرمايلي دي:

مَنْ أَحَبَّ أَنْ يُزَحْزَحَ عَنْ النَّارِ وَيَدْخُلَ الْجَنَّةَ فَلْتُدْرِكْهُ مَنِيَّتُهُ وَهُوَ يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ وَيَأْتِي إِلَى النَّاسِ مَا يُحِبُّ أَنْ يُؤْتَى إِلَيْهِ

عبدالله بن عمرو رضي الله عنهما روایت کوي چي رسول الله صلی الله علیه وسلم وفرمایل:

څوک چي دا خوښوي چي له جهنم څخه خلاص او جنت ته داخل سي، نو خپل انجام دي په الله تعالی او د آخرت په ورځ په ایمان سره پای ته ورسوي او له خلکو سره دي داسي سلوک وکړي چي دی يې له ځان سره خوښوي. ماخذ: صحیح مسلم ۱۸۴۴، درجه: صحیح

همدارنګه په بل حديث کي راځي، چي رسول الله ص فرمايي: إِنَّ مِنْ أَكْمَلِ الْمُؤْمِنِينَ إِيمَانًا أَحْسَنُهُمْ خُلُقًا وَأَلْطَفُهُمْ بِأَهْلِهِ

په حقیقت کي تر ټولو کامل مؤمنان هغه دي چي د غوره اخلاقو خاوند وي او له خپلو کورنیو سره ډېر مهربان وي. ماخذ: سنن الترمذي ۲۶۱۲، درجه: صحیح

حضرت محمد (ص) د بشریت لپاره د نمونې په توګه رالېږل شوی دی. مالک، موطا; احمد، مسند او مشکاة المصابیح د خپل یوه قول څخه روایت کوي: "الله تعالی زه د رسول په توګه رالیږلی یم ترڅو د شخصیت کمال، د اخلاقو اصلاح او په سلوک کي لوړتیا ښکاره کړم."

نبي کريم ص فرمايي، إِنِّي لَمْ أُبْعَثْ لَعَّانًا وَإِنَّمَا بُعِثْتُ رَحْمَةً

په حقیقت کي زه د لعنت ویلو لپاره نه یم رالېږل سوی، بلکي زه يوازي د رحمت په توګه رالېږل سوی یم. ماخذ: صحیح مسلم 2599، درجه: صحیح

الله عزوجل په قرآن کريم کي د ښه شخصيت او غوره اخلاق په اړه فرمايي،

سُورَةُ حٰمٓ السجدة/فُصّلَت : 34

وَلَا تَسْتَوِى الْحَسَنَةُ وَلَا السَّيِّئَةُ ۚ ادْفَعْ بِالَّتِى هِىَ أَحْسَنُ فَإِذَا الَّذِى بَيْنَكَ وَبَيْنَهُۥ عَدٰوَةٌ كَأَنَّهُۥ وَلِىٌّ حَمِيمٌ

او [اې پېغمبره (ص)!] نېکي او بدي يو شانته نه دي؛ ته د بدۍ مخنيوى په هغي نېکۍ سره وکړه چي هغه ډېره ښه وي، (ته به وګورې) چي ستا سره چي د چا دښمني لوېدلې وه، هغه دي لكه صميمي دوست ګرځېدلى دى.

ستاسو بڼه نسي کولای تاسو په زړه پوري کړي، لږترلږه د اوږدې مودې لپاره یا په ښه توګه نه. په زړه پوري کول دا دي چي تاسو څنګه د خلکو پام ځانته رااړوئ، شخصیت په حقیقت کي مهم کړئ کله چي تاسو په ټولنیز ترتیب کي یاست. د هغه خورا په زړه پوري کس په اړه فکر وکړئ چي تاسو یې پیژنئ، او همدارنګه تر ټولو ښکلی سړی چي تاسو يې پیژنئ. تاسو به د چا سره په خونه کي بند پاته سئ؟ واضح ده، چي د هغه چا په اړه، چي ستاسو فکري مېلان جذبوي. شخصيت هم همداسي د خونده ډک انځور دی.

ښه شکل دوام نه کوي. په نهایت کي که تاسو زاړه هم سی؛ هیڅ شی نسي کولای دا مخه ونیسي. هغه څه چي شخصیت مهم کوي دا حقیقت دی چي دا به ستاسو سره پاته سي ، حتی کله چي تاسو زوړ هم یاست. دا به حتی د مرګ وروسته هم ستاسو سره پاته سي. هیڅوک هغه څوک نه یادوي چي په دې فکر کي تیر سوي وي چي دوی څومره ښکلی وو؛ دوی د هغه ښه وخت یادونه کوي چي دوی ورسره درلود.

نور اړوند خبرونه