موضوع: شکره ناروغي څه ده او کوم ډولونه لري

ليکنه: عصمت الله حلیمي

د معالجوي پوهنځی محصل

ميرويس نيکه لوړو زده کړو موسسه

(د محصلينو د مقالو برخه)

شکري ته په طبابت کي (ډایبېټس میلیتس) چي معمولا د ډایبېټس په نوم پیژندل کیږي د میټابولیک تغیراتو یوه ډله ده چي د اوږدې مودې لپاره زموږ د ویني په سیرم کي په ځنډني ډول د شګر اندازه پورته کیدو ((Hyperglycemia لخوا مشخص کیږي.

۱- نښي نښانې اکثرا په پرله پسې توګه ادرار کول، د تندې زیاتوالی او د اشتها زیاتوالی شامل دي.

۲- که چیرې درملنه ونشي نو د شکری ناروغۍ کولای شي ډیری روغتیایی نیمګرتیاوی رامینځته کړي.

۳- حاد اختلاطات د ډایبېټیک ketoacidosis، هایپروسمولر هایپرګلیسیمیک حالت، یا مړینې شامل دي. جدي اوږدمهاله اختلاطات د زړه ناروغي، سټروک، د پښتورګو اوږدمهاله ناروغي، د پښو زخمونه، اعصابو ته زیان، سترګو ته زیان او د ادراکي کمزورتیا شامل دي.

۴- ډایبېټس د دې له امله دی چې پانقراص په کافي اندازه انسولین نه تولیدوي، یا د بدن حجرې تولید شوي انسولین ته سم ځواب نه ورکوي.

۵- انسولین یو هورمون دی چې د خواړو څخه د ګلوکوز او د ګلوکوزڅخه حجرو ته د انرژي لپاره د کارولو کارول کیږی.

د شکري ناروغي ډولونه:

شکره زیات ډولونه لری، مګر دلته دری مهم ډولونه تشریح کوه.

ټایپ ډایبایټس د بیټا حجرو له لاسه ورکولو له امله د پانقراس د کافي انسولین تولید کې د ناکامه وی.

دا ډول د پخوا د "انسولین پورې تړلې ډایبېټس میلیتس" یا "د ځوانانو د شکر ناروغۍ" په نوم یادیدله.

د بیټا حجرو له لاسه ورکول د اتوماتیک غبرګون له امله رامینځته کیږي.

د دې اتوماتیک غبرګون لامل نامعلوم دی. که څه هم ټایپ ډایبایټس معمولا په ماشومتوب یا ځوانۍ کې راڅرګندیږي، دا په لویانو کې هم وده کولی شي.

د ډایبېټس ټایپ د انسولین مقاومت سره پیل کیږي، یو داسې حالت چې حجرې په سمه توګه انسولین ته ځواب نه ورکوي.

يعنی د انسولین په مقابل کی یو مقاومت موجود وی، چی انسولین نشی کولای د وینی څخه ګلوګوز کبد عضلات او شحمی حجراتو ته داخل کړی، لکه څنګه چې ناروغي وده کوي، ممکن د انسولین کمښت هم رامینځته شي.

دا ډول پخوا د "غیر انسولین پورې تړلې ډایبېټس میلیتس" یا "د بالغانو څخه پیل شوي ډایبېټس" په توګه پیژندل کیده.

د ټایپ 2 ډایبایټس په لویانو کې ډیر عام دی، مګر په ماشومانو کې د چاقۍ په خپریدو کې د پام وړ زیاتوالی په ځوانانو کې د 2 ډایبایټس د ډیرو پیښو لامل شوی دی.

تر ټولو عام لامل یې د بدن زیات وزن او ناکافي تمرین دی.

د امیندوارۍ ډایبیټس دریم اصلي بڼه ده، او هغه وخت رامینځته کیږي کله چې امیندواره میرمنې د شکر ناروغۍ پخوانۍ تاریخ نلري د وینې د شکر کچه لوړه کړي.

د امیندوارۍ ډابیټس په میرمنو کې، د وینې شکر معمولا د زیږون وروسته سمدلاسه بیرته عادي حالت ته راځي.

په هر صورت، که تاسو د امیندوارۍ ډابیټس لرئ د ډایبایټس د اخته کیدو ډیر خطر شتون لري.

د شکري ناروغي تداوي :

د ټایپ ډایبایټس باید د انسولین په زرقی ډول تطبیق کولو سره کنترول کیږی. د ټایپ ډابیټس مخنیوی او درملنه د صحي رژیم ساتل، منظم فزیکي تمرین، د بدن نورمال وزن، او د تنباکو کارولو څخه ډډه کول شامل دي.

د ډایبېټیس ډوله د انټي ډایبېټیک درملو سره درملنه کیدی شي، د انسولین سره یا پرته.

د وینې د فشار کنټرول او د پښو او سترګو مناسبه پاملرنه د دې ناروغۍ د اخته کسانو لپاره مهم دي.

انسولین او ځینې شفاهي درمل کولی شي د وینې د شکر (هایپوګلیسیمیا) د کمښت لامل شي. په چاغو اخته کسانو کې د وزن کمولو جراحی کله ناکله په هغو کسانو کې چې د ډایبېټیس ډول لري یو اغیزمن اقدام دی.

د امیندوارۍ ډابیټس معمولا د ماشوم له زیږون وروسته حل کیږي.

د ډایبېټس میلیتس اندازه ………

نښې نښانې….

پرله پسې ادرار کول، د تندې زياتوالی، د لوږې زياتوالی.

اختلاطات….

د ډایبېټیک ketoacidosis، هایپروسمولر هایپرګلیسیمیک حالت، د زړه ناروغي، سټروک، په لاسونو او یا پښو کې درد پنډونه او ستنې، د پښتورګو اوږدمهاله ناکامي، د پښو زخمونه، ادراکي نیمګړتیا، ګاسټروپیریسس

د خطر عوامل…..

لومړی ډول: د کورنۍ تاریخ

دوهم ډول: چاقۍ، د تمرین نشتوالی، جنیتیک

د تشخیص میتود….

د وینې لوړ شکر

درملنه….

صحي خواړه، فزیکي تمرین

درمل

انسولین، د شکرې ضد درمل لکه میټفورمین

فریکونسی

463 میلیونه (8.8%)[10]

مرګونه

4.2 میلیونه (2019)[10]

تر 2019 پورې، په ټوله نړۍ کې د اټکل له مخې 463 ملیون خلک د شکرې په ناروغۍ اخته دي (8.8٪ د لویانو نفوس)،

د ډوله ډایبېټس سره نږدې 90٪ قضیې جوړوي. نرخونه په ښځو او نارینه وو کې یو شان دي. رجحانات وړاندیز کوي چې نرخونه به دوام ومومي.

د شکر ناروغۍ لږ تر لږه د انسان د ژر مړینې خطر دوه چنده کوي.

په 2019 کې، د شکر ناروغۍ نږدې 4.2 ملیون مړینې پایله درلوده.

دا د نړۍ په کچه د مړینې اووم لوی لامل دی.

په 2017 کې د شکر ناروغۍ اړوند روغتیا لګښتونو نړیوال اقتصادي لګښت 727 ملیارد امریکایی ډالر اټکل شوی و. په متحده ایالاتو کې، په 2017 کې د شکر ناروغۍ نږدې 327 ملیارد ډالر لګښت درلود. د شکرې په ناروغۍ د اخته کسانو په منځ کې اوسط طبي لګښتونه شاوخوا 2.3 ځله لوړ دي.

نور اړوند خبرونه